انتقال آب زاب درياچه اروميه را نجات مي‌دهد؟
تاریخ انتشار: 94.07.24 9:31
ايسنا. احياي درياچه اروميه از طريق طرح انتقال آب
همواره به عنوان يکي از راهکارهاي اساسي روي ميز ستاد احياي درياچه اروميه قرار
داشته که بعد از گذشت دو سال از تشکيل اين کميته و بررسي پروژ‌هاي مختلف انتقال آب
چون درياي خزر و رودخانه‌هاي ارس و زاب و پس از آنکه اجراي دو پروژه ابتدايي براي
نجات درياچه اروميه منتفي شد، در نهايت انجام طرح انتقال زاب به درياچه اروميه به
مرحله اجرا رسيد.
در شرايطي که اجراي اين پروژه از هفته گذشته به طور جدي‌تري با حضور حميد چيت‌چيان،
وزير نيرو شروع شده و طبق وعده ستاد احياي درياچه اروميه، آب زاب تا سال 1398 به
درياچه خواهد رسيد، نظرات کارشناسي متفاوتي درباره درستي اين تصميم در وهله اول و
ميزان بهبود وضعيت درياچه اروميه در نتيجه اجراي اين پروژه مطرح شده است.
واقعيت خشک شدن درياچه اروميه اعلام نمي‌شود
در اين زمينه ناصر آق، عضو هيئت علمي دانشگاه اروميه و مدير پژوهشکده درياچه اروميه
با تأکيد بر اين موضوع که درياچه اروميه وضعيت بسيار بدي دارد و تقريبا در مرز خشک
شدن است و متاسفانه اين واقعيت اعلام نمي‌شود، به ايسنا مي‌گويد: طرح انتقال آب زاب
در صورت اجراي به موقع يکي از بهترين طرح‌هاست، زيرا زاب رودخانه‌اي است که از
داخل ايران به عراق مي‌رود و حدود يک ميليارد و 200 ميليون متر مکعب آب دارد و
برنامه ايران اين است که بتواند 50 درصد آن را به عنوان حق‌آبه ايران به کشور
انتقال دهد.
وي با بيان اينکه به منظور منحرف کردن رودخانه‌هاي مرزي احتياج به توافقات بين
المللي است و براي انجام اين طرح نيز بايد توافق بين ايران و عراق صورت گيرد، ادامه
مي‌دهد: نمي‌دانم آيا تعاملات بين‌المللي انجام شده است يا نه؟ اما مي‌دانم که
سال‌ها روي اين طرح کار شده و فکر مي‌کنم آنچه حق ايران است بايد به درياچه انتقال
يابد.
مدير پژوهشکده درياچه اروميه با اشاره به اينکه طبق برنامه‌هاي ستاد احياء، تا سال
1398 که آب زاب به درياچه اروميه برسد، درياچه خشک شده، اظهار مي‌کند: زاب آب شيرين
دارد و مي‌تواند به عنوان منبع کمکي اثر مثبتي در وضعيت درياچه داشته باشد البته
اگر با سرعت بيش‌تري آن را به درياچه انتقال دهند.
انتقال آب زاب به درياچه اروميه، در صورت اجرا بسيار موفق
خواهد بود
همچنين جواد فاني، فعال در ستاد احياي درياچه ارميه و کارشناس بازنشسته وزارت جهاد
کشاورزي ضمن تاييد اجراي انتقال رودخانه زاب به درياچه اروميه مي‌گويد: در مقايسه
با ساير رودخانه‌هاي درون حوزه طرح انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه در صورت
اجرا بسيار موفق خواهد بود، ولي با اينکه حدود شش سال از شروع اجراي آن مي‌گذرد،
پيشرفت آن چندان مناسب نبوده است.
وي بيان مي‌کند: اين آبي است که از کشور خارج مي‌شود و بايد از حوزه‌اي به حوزه
ديگر تزريق شود که در صورت اجرا مطمئنا طرح موفقي خواهد بود به شرط اينکه هرچه
زودتر اعتبارات لازم آن تامين و با همکاري پيمانکارهاي مختلف عملياتي شود و به
مرحله بهره‌برداري برسد، من موافق انجام اين طرح هستم و اين طرح، طرحي اقتصادي است
و هزينه‌اي براي خريد آب نخواهيم داشت. بنابراين مي‌تواند موفق باشد، چون در صورت
عدم استفاده نيز اين آب از دسترس ما خارج مي‌شود و به کشور عراق مي‌رود.
عراق مي‌تواند از ايران شکايت کند
اما در سوي ديگر اسماعيل کهرم، مشاور رئيس سازمان حفاظت محيط زيست با بيان اينکه
طرح انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه بدون ارزيابي زيست محيطي است، مي‌گويد:
يک جنبه از طرح مربوط به مقررات بين‌المللي است که در سال 2012 تصويب شده که طبق آن
رودخانه‌هايي که از يک کشور منشاء مي‌گيرند و به کشور ديگر مي‌ريزند، مجوز برداشت
توسط کشور مبداء را ندارند. بنابراين چون از نظر مقررات بين‌المللي امکان اجراي اين
طرح وجود ندارد، عراق مي‌تواند به مجامع بين‌المللي شکايت ببرد، ولي چون در حال
حاضر اين کشور گرفتاري‌هاي بسياري دارد، فرصتي براي شکايت از ايران ندارد.
اين فعال حوزه محيط زيست با اشاره به اينکه ميزان آبي که در سال از رودخانه زاب
عبور مي‌کند در دوره ترسالي 600 ميليون متر مکعب است و در حال حاضر که دوره خشکسالي
است اين عدد به 400 ميليون مترمکعب رسيده، تاکيد مي‌کند: گنجايش درياچه اروميه 37
ميليارد متر مکعب است. بنابراين اين مقدار کفاف احياي درياچه اروميه را نمي‌دهد و
600 ميليون متر مکعب در مقابل 37 ميليارد متر مکعب معادل يک پنجم است و اين مقدار
آب نمي‌تواند هيچ مشکلي را حل و دردي را دوا کند.
کهرم با اشاره به اينکه انتقال آب از جايي به جاي ديگر اثرات و تبعات زيست محيطي
دارد و نمي‌شود بدون مطالعه آب را منتقل کرد، مي‌گويد: در تمام دنيا در طرح‌هاي
انتقال آب، در مبداء ناراضي و در مقصد راضي مي‌شوند. در هر نقطه رودخانه زاب
کشاورز، باغدار و دامداراني وجود دارد که آب را برداشت کرده و استفاده مي‌کنند،
بنابراين اگر از کمرکش رودخانه زاب به يکباره آب را منحرف کرده و به درياچه اروميه
بريزيم، کشاورزان، باغداران و دامداران چه تکليفي خواهند داشت؟
انتقال آب به منظور جبران ندانم‌کاري‌ها کار خطايي است
همچنين ناصر کرباسي، استاد دانشکده محيط زيست دانشگاه تهران ضمن اعلام مخالفت خود
با طرح انتقال آب زاب به درياچه اروميه، مي‌گويد: تصميم‌گيري در مورد ميزان توسعه
کشاورزي در حوضه آبريز درياچه بايد با توجه به ميزان منابع آب منطقه مي‌بود؛ زماني
که باغ سيب و انگور مازاد بر مصرف منطقه و کشور ايجاد مي‌شد و از سوي ديگر اجازه
کشت نيشکر به عنوان يک محصول آب‌بر را مي‌دادند، بايد به ميزان آب موجود منطقه فکر
مي‌کردند.
وي اين گونه ادامه مي‌دهد: از سوي ديگر با سدسازي، آب را براي ندانم‌کاري‌هاي خود،
يعني توسعه بي‌رويه کشاورزي کنترل کرده و جلوي آب وارد شدن به درياچه را گرفتند و
همه را به زمين‌هاي کشاورزي اختصاص دادند و حالا آب کم شده و درياچه به سمت خشک شدن
رفته و اين خشک شدگي توليد ريزگردهاي شور کرده است؛ اين ريزگردها روي خاک‌هاي
کشاورزي نشسته و آن را آلوده مي‌کند و به محصول صدمه مي‌زند، همچنين به هنگام
بارندگي، اين شوري به آب‌هاي زيرزميني انتقال مي‌يابد و آب زيرزميني هم کيفيت خود
را از دست مي‌دهد.
اين استاد دانشگاه با بيان اينکه اين وضعيت نتيجه ندانم‌کاري‌هاي گذشته است و اين
ندانم‌کاري‌ها با اجراي طرح انتقال آب زاب به درياچه اروميه نيز ادامه دارد، اظهار
مي‌کند: اينکه مي‌خواهند رودخانه‌اي را که به صورت طبيعي جريان دارد، خشک کرده و آب
آنجا را به سمت درياچه آورند، کار اشتباهي است چون با اين اقدام بعد از مدتي در يک
نقطه ديگر کانون توليد ريزگرد ايجاد مي‌شود و آن موقع لابد تصميم به انتقال آب يک
حوضه ديگر به رودخانه زاب را خواهند گرفت، بنابراين انتقال آب به منظور جبران
ندانم‌کاري‌ها کار خطايي است و از لحاظ اکولوژيکي نيز آسيب‌زا است.
يک لابي پرقدرت پشت طرح انتقال زاب است
محمد درويش، مدير کل آموزش و مشارکت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست نيز که اخيرا
نسبت به ايجاد تخاصمات قومي در نتيجه انتقال آب بين‌حوزه‌اي هشدار داده، مي‌گويد:
لابي پر قدرتي پشت اين طرح است که اعتقاد دارند چون اين آب از کشور خارج مي شود،
مجاز به تغيير مسير و انتقال آن به درياچه هستيم.
وي با تاکيد بر اينکه اين اقدام يک بي‌اخلاقي بزرگ است، اظهار مي‌کند: افغان‌ها نيز
با همين استدلال نفس هيرمند را تنگ کردند، درحالي که بايد به قوانين طبيعت احترام
بگذاريم، زيرا آب رودخانه زاب وارد روستاي ميانرودان در خلخال مي‌شود که انحراف
مسير آب از اين منطقه باعث رشد چشمه‌هاي توليد گرد و خاک خواهد شد.
درويش با اشاره به اينکه حجم کل آب کره زمين يک رقم ثابتي است و استفاده
دستکاري‌شده از آب يک منطقه باعث ايجاد تنش مي‌شود، ادامه مي‌دهد: اين طرح تنها يک
مسکن است و اساسا نمي‌تواند مشکل درياچه را حل کند، چون مشکل درياچه اروميه بايد در
دل منطقه حل شود.
ايجاد تنش‌هاي قومي در نتيجه انتقال آب زاب
حسين آخاني، استاد گياه‌شناسي دانشگاه تهران نيز با انتقاد از انتقال آب به درياچه
اروميه مي‌گويد: اين طرح از نظر اجتماعي و اکولوژي پذيرفتني نيست و باعث تنش‌هاي
قومي و نارضايتي اجتماعي مي‌شود؛ با اجراي آن مشکلات بسياري در اين مسير ايجاد
مي‌شود و تخريب در يک نقطه آثارش را در جاي ديگر نيز مي‌گذارد همچنين به حق‌آبه
جوامع محلي آسيب مي‌زند. انتقال آب زاب باعث آسيب به کشور همسايه نيز خواهد شد،
حتي اگر اجراي اين طرح منجر به احياي درياچه اروميه شود، در نقطه ديگري باعث ايجاد
ريزگرد خواهد شد.
حسين عبيري گلپايگاني، فعال حوزه محيط زيست نيز با بيان اينکه بايد آثار انتقال آب
کرخه به قم و اصفهان را مطالعه کرد و ديد که اين اقدام چه بر سر کرخه آورده است،
مي‌گويد: جابه‌جايي حوضه آبريز و بردن حوضه آبريز يک منطقه به منطقه ديگر کار
اشتباهي است. همه کارشناسان محيط زيست دنيا اعتقاد دارند که حوضه‌هاي آبريز بايد
آبشان در همان منطقه مصرف شود و آبي که در حال حاضر در رودخانه زاب وجود دارد يا
پاي درخت مي‌رود يا براي حيات وحش مصرف مي‌شود با گرفتن آب اين رودخانه همه اينها
در معرض تهديد قرار مي‌گيرند.
منبع خبر |
