احياي درياچه اروميه نيازمند همراهي و همدلي
تاریخ انتشار: 94.03.01 15:14
ايرنا. احياي درياچه اروميه با توجه به نقشي که در
اقتصاد و محيط زيست منطقه دارد، نيازمند همراهي بهره برداران منطقه و همدلي دستگاه
هاي اجرايي است.
ايران سرزميني خشک است و خشکسالي اين سرزمين باتوجه به آنچه درکتيبه داريوش آمده،
تاريخي طولاني ومستند دارد، با اين حال درياچه اروميه درطول اين تاريخ طولاني مشکل
چنداني نداشت اما سطح آب آن در 13 سال گذشته 6 متر کاهش داشته است.
براساس برخي اطلاعات تا تير ماه 1392 بيش از 75 درصد از آب درياچه خشک شده است.
بسياري از کارشناسان با هشدار نسبت به تداوم اين موضوع اعلام مي کنند در صورت ادامه
روند فعلي، تا چهار سال آينده اين درياچه به طور کامل خشک خواهد شد.
تبعات خشک شدن درياچه اروميه
عده اي از کارشناسان مي گويند در صورت خشک شدن اين درياچه، هواي معتدل منطقه تبديل
به هواي گرمسيري با بادهاي نمکي شده و اقليم منطقه را تغيير خواهد داد.
به عقيده برخي ديگر در صورت خشک شدن احتمالي درياچه، شاهد بارش باران نمک در بسياري
از استان هاي همجوار خواهيم بود.
اما آنچه مسلم است و اعتقاد اکثر متخصصين، با خشک شدن تدريجي درياچه اروميه، غبار
برخاسته از بستر بياباني درياچه، معيشت و سلامت 6 ميليون انسان را در منطقه با خطر
مواجه مي سازد
علل خشک شدن درياچه
مسئولان و کارشناسان امور آب اغلب معتقدند که دلايل اصلي خشک شدن درياچه اروميه،
وقوع خشکسالي هاي طولاني مدت، افزايش نيازهاي آبي جامعه و بالاخره برداشت بي رويه
از آب هاي زيرزميني توسط کشاورزان است.
بنا بر استدلال آنها افت شديد سطح آب درياچه اروميه دقيقا مصادف با خشکسالي فراگيري
است که از سال 1377 آغاز شده و تاکنون نيز کم و بيش ادامه دارد و ضمن اينکه در همين
سال ها به دليل در دسترس نبودن آب سطحي مورد نياز، مردم فشار مضاعفي را به آب هاي
زيرزميني وارد کردند، بطوري که برداشت آب در حوضه درياچه اروميه از حدود 250 ميليون
به بيش از دو هزار ميليون متر مکعب در سال رسيده است.
با آغاز به کار دولت تدبير و اميد براي نخستين بار طرح جامعي براي احياي اين درياچه
که قابليت اجرايي داشته و مراحل اجرا نيز زمانبندي شده تدوين شده است.
هم اکنون روند احياي درياچه اروميه در دست اجراست و وزارت نيرو، سازمان حفاظت محيط
زيست، وزارت جهاد کشاورزي به همراه استانداري آذربايجان غربي و آذربايجان شرقي
مسووليت فعاليت هاي احياء را بر عهده دارند.
تثبيت وضعيت درياچه اروميه در سه سال اول برنامه احياء از برنامه هاي ستاد اجرايي
نجات درياچه اروميه است که با رهاسازي هاي انجام شده و با بارندگي مطلوب موجود در
حوضه درياچه اروميه اين وضعيت به حالت تثبيت نزديک مي شود.
مدير عامل آب منطقه اي آذربايجان شرقي با اشاره به اينکه 10 درصد نياز آبي درياچه
از طريق سد ارس و سرريز سدهاي استان تامين مي شود، گفت: تغيير الگوي کشت، هوشمند
کردن چاه هاي مجاز و بستن چاه هاي غير مجاز و توسعه آبياري نوين طرح هايي است که در
راستاي احياي درياچه اروميه اجرا مي شود.
غلامرضا هاشمي با اشاره به اينکه طرح محدوديت کشت آبي (طرح نکاشت) در برنامه احياي
اين درياچه است، گفت: در سالجاري به دليل بارش هاي مناسب حوزه درياچه اجرا نشد.
وي ياداوري کرد: با توجه به بارش هاي نسبتا مناسب در حوضه آبريز درياچه اروميه و
نيز رهاسازي هاي صورت گرفته از سدهاي شهيد کاظمي و رودخانه گدار به ميزان 200
ميليون مترمکعب، ميزان آب درياچه اروميه در حد مطلوب بوده و نسبت به مدت زمان مشابه
سال گذشته فقط چهار سانتيمتر کاهش دارد.
دبير شوراي فرهنگي و اجتماعي احياي درياچه اروميه هم با اشاره به راه اندازي دفتر
منطقه اي ستاد احيا و کارگروه برنامه ريزي و پايش، گفت: تمام پروژه هاي دستگاه هاي
اجرايي در رابطه با احياي درياچه در اين کارگروه رصد مي شود.
خليل ساعي با بيان اينکه کارگروه برنامه ريزي و پايش به مرکزيت دانشگاه صنعتي شريف
و با همکاري دانشگاه هاي تبريز و اروميه فعاليت مي کند، افزود: اين کارگروه وظيفه
بررسي روند اجرا و بررسي ميزان اثربخشي طرح هاي نجات درياچه که به تصويب هيات
وزيران رسيده است را به عهده دارد.
پل درياچه اروميه بازنگري مي شود
وي با اشاره به اينکه يکي از مصوبات 26 گانه احياي درياچه اروميه، بررسي ميزان
اثرات پل ميان گذر درياچه (پل شيهد کلانتري) است، گفت: اين موضوع توسط اداره کل
محيط زيست در دست برسي است و چنانچه لازم باشد بر اساس يافته هاي مطالعاتي در خصوص
اين پل اقدامات عملي صورت خواهد گرفت.
ساعي با اشاره به ضرورت گردش آب براي کاهش تبخير، گفت: ممکن است قسمتي از پل پايه
سازي مجدد شود تا آب درياچه به خوبي گردش داشته باشد.
به هر حال با توجه به برداشت سالانه 70 درصد آب ذخيره شده درياچه در صورت تداوم اين
روند خشک شدن کلي درياچه غيرقابل پيشگيري خواهد بود.
از اينرو همراهي بهره برداران حوزه درياچه در اين رابطه ضروري است.
هر چند نقش اين درياچه در معيشت کشاورزان چشمگير نيست و اعلام آمادگي فائو براي
مشارکت در اجراي طرح هاي نجات، نشانگر تاثير اين درياچه در تامين خوراک مردم منطقه
است، ولي بايد درنظرداشت محدود نشدن کشت، تبعات جبران ناپذيري خواهد داشت.
حجم آب درياچه اروميه در مساحت 5822 کيلومتر مربع و باعمق متوسط 5.4 متر بالغ بر 31
ميليارد مترمکعب تخمين زده مي شود.
حوضهٔ آبريز درياچه اروميه با 51٬876 کيلومتر مربع حدود سه درصد مساحت کشور را
تشکيل مي دهد.
اين حوضه با داشتن دشت هايي مانند دشت تبريز، اروميه، بناب، مهاباد، مياندوآب،
نقده، سلماس، پيرانشهر، آذرشهر و اشنويه، يکي از کانون هاي ارزشمند فعاليت کشاورزي
و دامداري در ايران به شمار مي رود.
طرح احياي درياچه اروميه يک برنامه اجرايي با دوره 10 ساله است که در آن پروژه ها
با اولويت بندي و زمانبندي مشخص توسط دستگاههاي اجرايي مربوطه اجرا مي شود.
هدف اصلي اين طرح بازگشت تراز آب درياچه اروميه به شرايط اکولوژيک آن يعني 1274.1
است.
تراز اکولوژيک درياچه اروميه 1274.1 متر و تراز فعلي آب درياچه اروميه حدود 1270.64
متر از سطح آبهاي آزاد است.
درياچهٔ اروميه بزرگترين درياچهٔ داخلي ايران و دومين درياچهٔ آب شور دنياست و آب
آن از رودخانه هاي زرينه رود، سيمينه رود، تلخه رود، باراندوز، شهرچاي، نازلوچاي و
زولا تغذيه مي شود.
منبع خبر |
