تالاب هامون-جزئياتي دقيق از آتش‌سوزي روز گذشته تالاب هامون
تاریخ انتشار: 95.05.16 18:21
تابناک. عضو هيئت علمي دانشگاه زابل: «من احساس
مي‌کنم سياست‌هاي غلط دولت باعث نابودي هامون شده است و به خاطر همين خود دولت نيز
بايد اين وضعيت را درست کند. احياي تالاب هامون جز به همت و با حمايت دولت
امکان‌پذير نيست. نسخه شفابخش تالاب هامون فقط در اختيار دولت است و اتفاقاً تنها
کسي که در اين مسير قدم جدي برنمي‌دارد دولت است.»
در رابطه با وضعيت زيست‌محيطي «تالاب هامون» و نحوه نظارت و برخورد مسئولين با آن
اشکالات و انتقادات جدي وجود دارد. مسئولين باآنکه مي‌دانند حذف پوشش گياهي اين
منطقه حفاظت‌شده در تشديد پديده ريز گردها مؤثر است، با برخي اقدامات غيرمنطقي دست
به يک خودکشي زيست‌محيطي زده‌اند.
به گزارش «تابناک» روز گذشته در چند دهمين آتش‌سوزي مراتع و جنگل‌هاي کشور اين بار
آتش‌به‌جان تالاب خشک‌شده هامون افتاد و بيش از 40 هکتار از
پوشش گياهي اين منطقه حفاظت‌شده در آتش سوخت. دراين‌بين مسئولين محلي در يک
گفت‌وگوي رسانه‌اي کوتاه دليل بروز اين حادثه را سهل‌انگاري چوپان‌ها دانستند و با
خاموش کردن آتش بعد از 5 ساعت ماجرا را در اذهان عمومي بستند.
بااين‌حال بررسي‌هاي دقيق انجام‌شده در رابطه با چرايي وقوع چنين آتش‌سوزي‌هايي در
جنگل‌ها، مراتع و مناطق حفاظت‌شده کشور با فرض سهوي بودن آن‌ها بازهم حاوي نقاط
مبهم بسياري است.
نخستين سئوال اين است که چرا در اين مناطق که مستعد آتش‌سوزي هستند، نظارت قوي و
جدي از سوي مسئولين صورت نمي‌گيرد؟
دومين سئوال اين است که چرا در مناطق مستعد درگيري جدا از ضعف نظارت، هنگام بروز
آتش‌سوزي اقدام عاجل و درماني مؤثر انجام نمي‌پذيرد؟ به عبارتي چرا بايد يک
آتش‌سوزي خطرناک در جنگل‌ها و مراتع کشور بعد از ساعت‌ها با کمک سازمان‌هاي
مردم‌نهاد و نيروهاي داوطلب مردمي آن‌هم با ابتدايي‌ترين امکانات موجود خاموش شود؟
سوال سوم که به‌صورت ويژه در مورد آتش‌سوزي روز گذشته تالاب هامون وجود دارد، آن
است که اگر تالاب هامون يک منطقه حفاظت‌شده و تحت پوشش و
نظارت سازمان محيط‌زيست است و حذف پوشش گياهي آن باعث تشديد پديده ريز گردها
مي‌شود، پس چوپان و دام آنجا چه‌کار مي‌کند؟
در همين رابطه «تابناک» تلاش کرد تا با «دکتر غلامعي خمر» يکي از متخصصين مسائل
زيست‌محيطي منطقه سيستان و بلوچستان، عضو هيئت علمي دانشگاه زابل و شهردار سابق شهر
زابل گفت‌وگو کند.
صاحبان اين دام‌ها افراد صاحب نفوذي هستند که به مقامات وصل
هستند
دکتر غلامعلي خمر در رابطه با آتش‌سوزي روز گذشته تالاب هامون گفت: «جدا از اينکه
نظارت و اقدام جدي براي خاموش کردن آتش در تالاب هامون بسيار ضعيف است، نکته اين
است که چرا چوپان بايد آنجا باشد؟ چرا علوفه و مراتع اين منطقه بايد توسط دام
چرانده شود و با اين اقدام بستر هامون عريان از پوشش گياهي شود؟ همين از بين بردن
پوشش گياهي تالاب است که نهايتاً ريز گردهايي را که امان شهروندان را بريده‌اند،
ايجاد مي‌کند.
مسئولين مي‌گويند آتش‌سوزي به دليل سهل‌انگاري چوپان‌ها بوده است اما من به شما
مي‌گويم دام‌ها و صاحبان آن‌ها در اينجا مسائل خاصي دارد. صاحبان اين دام‌ها افراد
صاحب نفوذي هستند که به مقامات وصل هستند. اين افراد بانفوذ دام‌هاي زيادي دارند که
به چراي غيرقانوني در مناطق حفاظت‌شده مشغول هستند.
توجه داشته باشيد اينجا مردم عادي چنين سرمايه‌اي ندارند که
براي مثال 500 نفر شتر را براي چرا در د تالاب هامون رها کنند. شما اگر اين
مسائل را پيگيري کنيد به نکات عجيبي برخورد خواهيد کرد.»
اينجا يکي کار را درست مي‌کند و يکي ديگر آن را خراب مي‌کند
شهردار سابق زابل در رابطه با نحوه مديريت و نظارت بر تالاب هامون ادامه داد: «در
تالاب هامون مديريت چندگانه کاملاً مشهود است. اگرچه سازمان حفاظت محيط‌زيست متولي
اصلي اين منطقه است ولي واقعيت آن است که مديريت در اينجا چندوجهي است و بين
ارگان‌هاي مختلف اصلاً هماهنگي وجود ندارد. مديريت چندگانه منطقه و نتايج ضعيف آن
نشان مي‌دهد که ما در مديريت صحيح تالاب هرگز موفق نبوده‌ايم. به عبارتي اينجا يکي
کار را درست مي‌کند و يکي ديگر آن را خراب مي‌کند. واقعيت اين است که در حال حاضر
تالاب هامون اصلاً حامي ندارد. تنها کساني که دلشان براي هامون مي‌سوزد و عاشقانه
براي آن اشک مي‌ريزند، مردم هستند.»
عضو هيئت علمي دانشگاه زابل با اشاره به توجه ويژه رئيس جمهور به درياچه اروميه در
قياس با ساير درياچه‌ها و تالاب‌هاي کشور اضافه کرد: « شما ببينيد، اولين وعده و
اقدام عاجل رئيس‌جمهور احياي درياچه اروميه است. اين عادلانه نيست و آقاي
رئيس‌جمهور در رابطه با اين مسائل نگاه سياسي دارد چراکه در
مناطق آذري‌زبان پايگاه رأي بيشتري وجود دارد.
من به شما قاطعانه مي‌گويم، يک درصد توجهي که به مناطق حفاظت‌شده ديگر شده به تالاب
هامون نشده است. تالاب هامون هم ازنظر داخلي مانند حمايت دولتي و ارائه تسهيلات و
هم ازنظر پيگيري‌هاي ديپلماتيک مغفول مانده است. شما در هر مسئله‌ي بين‌المللي
ديگري که نگاه مي‌کنيد ديپلمات‌هاي ما قوي حاضر مي‌شوند و موضوع را پيگيري مي‌کنند،
اما هامون چون عدالت‌خواه و صدايي ندارد، متروک مانده است.»
استاد جغرافياي دانشگاه زابل در رابطه با وضعيت فعلي تالاب هامون با انتقاد شديد
نسبت کم‌توجهي‌هاي مسئوليني دولتي گفت:« در حال حاضر وضعيت هامون از بحران گذشته
است و هر از گاهي مقدار کمي آب باران مردم را دل‌خوش مي‌کند، ولي دوباره با گرم شدن
هوا بحران آغاز مي‌شود.
تنها کسي که در اين مسير قدم جدي برنمي‌دارد، دولت است .مسئولين در رابطه با بحران
هامون خود را به خواب‌زده‌اند
من احساس مي‌کنم دولت و سياست‌هاي غلط دولت باعث نابودي هامون شده است و به خاطر
همين خود دولت نيز بايد اين وضعيت را درست کند. احياي تالاب هامون جز به همت و با
حمايت دولت امکان‌پذير نيست. نسخه شفابخش تالاب هامون فقط در اختيار دولت است و
اتفاقاً تنها کسي که در اين مسير قدم جدي برنمي‌دارد نيز دولت است.
کسي که خواب است را مي‌توان بيدار کرد ولي کسي که خودش را به خواب‌زده است،
نمي‌توان بيدار کرد. مسئولين در رابطه با بحران هامون خود را به خواب‌زده‌اند و
اراده‌اي در آن‌ها براي حل مشکلات اين منطقه وجود ندارد. »
نمايندگان ما در مجلس افتخارشان آن است که با وزير عکس
يادگاري بگيرند.جاده زابل به زاهدان الآن 11 سال است در دست تعمير است
شهردار سابق زابل در ادامه با تأييد نقش پايگاه رأي انتخاباتي کم منطقه در بي‌توجهي
مسئولين نسبت به مشکلات سيستان و بلوچستان افزود: « جدا از تعداد رأي پايين منطقه
که باعث بي‌توجهي مسئولين مي‌شود، مردم اين منطقه از مرکز کشور دور هستند. افرادي
که در شهرهاي ديگر زندگي مي‌کنند، هر روز وزير را مي‌بينند ولي متأسفانه اينجا
نمايندگان ما در مجلس افتخارشان آن است که با وزير عکس يادگاري بگيرند و اين
عکس‌هاي يادگاري براي منطقه خروجي ندارد. شهرهاي ديگر کشور يا در مرکز سياسي کشور
نفوذ دارند يا خودشان وزير هستند و به‌راحتي بودجه مي‌گيرند.
براي مثال ما در غرب کشور مي‌بينيم که فعاليت‌هاي عمراني فراواني در حال اجرا است
ولي در منطقه سيستان جاده زابل به زاهدان الآن 11 سال است در دست تعمير است. در اين
جاده علي‌رغم اينکه هميشه تصادفات مرگبار رخ مي‌دهد و جان افراد بي‌گناه گرفته
مي‌شود ولي کسي صداي ما را نمي‌شود. مسئولين مشکلات ما را مي دانند ولي حرکتي نمي
کنند.»
بنا بر آنچه آمد به‌خوبي مشاهده مي‌شود که در رابطه وضعيت زيست‌محيطي تالاب هامون و
نحوه نظارت و برخورد مسئولين با آن اشکالات و انتقادات جدي وجود دارد. مسئولين
باآنکه مي‌دانند حذف پوشش گياهي اين منطقه حفاظت‌شده در تشديد پديده ريز گردها مؤثر
است، با صدور مجوز چراي دام در اين منطقه دست به يک خودکشي زيست‌محيطي زده‌اند.
دردآور آنکه دام‌هايي که به‌صورت غيرقانوني در منطقه حفاظت‌شده تالاب هامون به چرا
مشغول هستند متعلق به مردم عادي نيستند و صاحبان اين دام‌ها افراد سرمايه‌دار و
بانفوذي هستند که شايد حتي در حوزه زيستي تالاب زندگي هم نمي‌کنند.
نکته آخر نيز اين است که توجه ويژه و همه‌جانبه مسئولين و شخص رئيس‌جمهور به درياچه
اروميه و عزم جدي مسئولين براي احياي آن در حالي وجود دارد که بنا به گفته
کارشناسان در استان سيستان و بلوچستان بي‌توجهي مسئولين مشهود است و اين موضوع
شائبه سياسي بودن آن دغدغه را پررنگ مي‌کند.
منبع خبر |
